Czujesz się zmęczony pracą, wszystko zaczyna cię wokół drażnić, nie masz sił na nic? To mogą być pierwsze objawy syndromu wypalenia zawodowego. Wypalenie zawodowe dotyka coraz więcej ludzi i nie wszyscy wiedzą jak sobie z tym problemem poradzić.
Sposoby na wypalenie zawodowe i jak zapobiegać, żeby problem nie wrócił ponownie. Czy pomoc psychologa jest konieczna?
Przyczyny wypalenia zawodowego:
- przewlekły stres;
- nadmiar obowiązków, zła organizacja pracy;
- kontrola ze strony szefa;
- brak nagrody;
- brak poczucia sprawiedliwości;
- niesprzyjające środowisko społeczne;
- niedopasowanie wartości.
Etapy wypalenia zawodowego.
Wypalenie zawodowe może, ale nie zawsze przebiega etapowo. Pierwszy etap: pod wpływem stresującej pracy narasta wyczerpanie emocjonalne. Charakteryzuje się zmęczeniem, zniechęceniem do pracy, wyjałowieniem emocjonalnym, mniejszym zainteresowaniem sprawami zawodowymi, pesymizmem, ciągłym napięciem, zmiennością nastrojów, w tym drażliwością, mniejszą aktywnością. Mogą pojawić się problemy somatyczne (brak energii, bóle głowy, bezsenność, problemy gastryczne, zwiększona zachorowalność np. częste przeziębienia).
Drugi etap: pracownik włącza mechanizm obronny prowadzący do depersonalizacji, czyli zaczyna się psychicznie dystansować od osób, z którymi pracuje oraz od ich problemów. Jego relacje stają się coraz bardziej powierzchowne, sformalizowane, cyniczne, czasami pełne złości, obwiniania klientów za niepowodzenia w pracy. Depersonalizacja to inaczej uprzedmiotowienie, zobojętnienie na innych ludzi po to, aby chronić siebie emocjonalnie poprzez unikanie nadmiernego angażowania się. Formy depersonalizacji uzależnione są od rodzaju aktywności zawodowej pracownika.
Trzeci etap: jest najgroźniejszy, występuje tutaj obniżanie się poczucia dokonań osobistych, czyli utrata wiary w siebie, we własne umiejętności, poczucie własnej skuteczności w działaniu. Prowadzi to do niezadowolenia z własnych osiągnięć, a w konsekwencji z własnego życia. Jednostka zaczyna wątpić we własne kompetencje, stopniowo traci zdolności rozwiązywania bieżących problemów, nie radzi sobie z napięciem. Ma poczucie niezrozumienia ze strony przełożonych, staje się bardziej konfliktowa w relacjach ze współpracownikami. Zaczyna być nieprzyjemna werbalnie albo dąży do izolacji (także poprzez liczne absencje). Symptomy te tworzą samonapędzający się mechanizm – nasilają się i utrwalają w postaci trwałych zmian cech osobowości oraz pogorszenia jakości życia.
Wypalenie zawodowe to choroba cywilizacyjna.
Światowa Organizacja Zdrowia podjęła decyzję o wpisaniu wypalenia na listę chorób już w 2019 r. Jednak dopiero jej nowa wersja ICD-11 (International Classification of Diseas), uwzględniająca wypalenie zawodowe, zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 2022 r. Oznacza to, że osoby borykające się z tym problemem zdobędą większe prawa do uzyskania z tego tytułu zwolnienia lekarskiego.
Kiedy pomoc psychologa jest konieczna? Już na pierwszym etapie, kiedy zauważymy pierwsze symptomy wypalenia. Lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego tak ważne jest obserwowanie swojego organizmu i spróbowania znaleźć godzinę na odpoczynek. Może to być drzemka bądź spacer krótki. Jeśli to nie pomoże, to trzeba udać się na wizytę do specjalisty i lekarza.
